Surfin’ USA
- sjálfsævisögulegur skáldskapur um ferðalag og ef til vill ást.
Íslendingurinn ég og Englendingurinn Sas ókum frá Memphis til Kaliforníu á sex dögum. Við byrjuðum í Tennessee og svo héldum við í vestur og ókum þvert yfir Arkansas, Oklahoma, pönnuskaft Texas, Nýju Mexíkó og Arizona. Í Arizona tókum við beygju til hægri til Nevada. Eitt fylki á dag og ég man óskaplega lítið eftir þessum fyrsta hluta ferðalagsins. Bara svipmyndir og ég veit ekki hvort þessar myndir sem ég hef í höfðinu eru úr ferðalaginu eða úr kvikmyndum. Eins og ferðalagið sjálft eru minningarnar sundurtættar og sundurlausar. Ef það er eitthvað samhengi í þessum texta er það alfarið eftirhyggju bloggarans að þakka. Ef ekki þá er þessi texti bara nákvæm lýsing á ferðalaginu.
Og byrjum þá bara einhvers staðar...
Í Las Vegas voru um fjörutíu og átta gráður í lok júní í fyrra og í svona hita finnst manni maður vera fórnarlamb einhvers samsæris. Þetta skrifaði ég t.d. í dagbókina mína við sundlaugarbakka á Sahara hótelinu/spilavítinu sem er frægt fyrir að hýsa Presley, Monroe og Kennedy á sjötta áratugnum. Núna býður það bara ódýrasta dílinn.
Skriftin er illlæsileg:
“Þetta er úthugsað hjá þeim sko. Maður gengur eftir “The Strip”, sem er svona Egilsbraut/Hafnarbraut þeirra í Las Vegas, og venjulegur túristi meikar að vera úti í svona um það bil tvær til þrjár mínútur og þá kemur hann sér inní næsta loftkælda spilavíti. Þar tekur á móti honum spilakassaorkestra sem ærir allt venjulegt fólk en hljómar eins og Mozart í eyru spilafíkilsins. Við förum síðan öll á hausinn einhvern veginn, einhvern tímann.”
(Síðustu setninguna get ég með engu móti útskýrt. Hitinn kannski?)
Á minnisblaðinu er tómatsósublettur. Hann sullaðist af pylsu sem risavaxinn svertingi seldi mér í hótellobbíinu. “One hot dog for the ladies man,” sagði hann ruddalegur og horfði síðan á kærustuna mína sem var í bláu bíkíni. Ég tók skjálfhentur við pylsunni og skjálftinn fór ekki fyrr en ég hafði drukkið tvo ískalda bjóra við sundlaugina. Þá skildi ég af hverju hann var fúll. Ég gleymdi að gefa honum þjórfé en útá það gengur þessi bær. Daginn eftir fór ég í klippingu og borgaði fjörutíu dollara fyrir hana. Sjálf klippingin kostaði fimmtán dollara. Hárgreiðslukonan, sem var af grískum ættum, kvaddi mig innilega og kyssti mig í bak og fyrir.
Ég fór í vont skap og drakk mig fullan á hótelbarnum á klukkutíma og fór svo upp á herbergi. “Þeir eru svo kammó hérna í Vegas,” sagði ég við Sas og hoppaði uppí vatnsrúmið. “Ó, hvað þetta er smekklegt lak,” sagði ég svo en það var tígrismynstrað og eins og flauel viðkomu. Fremur hóruhúsalegt ímynda ég mér. Ég lyktaði af bjór. Ímynda ég mér.
“Mér leiðist þessi endalausa kaldhæðni í þér,” sagði Sas. Við höfðum verið saman í bíl í fimm daga streit.
...
Las Vegas er, og þetta hef ég sagt við alla sem hafa spurt mig um borgina, helvíti á jörðu. Borgin er byggð á gjaldþrotum heimskra, hvítra karlmanna og meira að segja íbúarnir sjálfir, sem samkvæmt skilgreiningu ætti að þykja vænt um bæinn sinn, segja að fyrr eða síðar hirði Las Vegas af þér það sem hún gaf þér og meira til. Svona söng meira að segja kántrísöngvarinn Gram Parsons um eftirlætis bæinn sinn:
This old town is filled with sin,
It'll swallow you in
If you've got some money to burn.
Take it home right away...
Hann óverdósaði á Joshua Tree mótelinu skammt frá Vegas árið 1973. Lokahnykkurinn á góðu fylleríi skilst mér.
...
Ég var feginn þegar ég ók yfir borgarmörkin en vonbriðgðin létu ekki á sér standa því við tók endalaus akstur í eyðimörk. Ég man ekkert eftir þessum akstri. Ég man bara að stundum var eyðimörkin gul eins og eyðimerkur eiga að vera en stundum var hún rauð. Gæti hafa verið hitinn að rugla í mér.
Eftir fjögurra tíma akstur ókum við framhjá litlu skilti sem á stóð: “California-Welcome”.
“Við erum að aka yfir landamærin til Kaliforníu og þau eru merkt með litlu tréskilti! Þetta er eins og í vestra!” sagði Sas en líkingar sóttar í kvikmyndir voru oft notaðaðar til að lýsa stöðum og fólki sem urðu á vegi okkar. Við ókum í klukkutíma án þess að mæta bíl. “Þetta gæti ekki einu sinni gerst á Melrakkasléttu,” sagði ég áhyggjufullur.
En skýringin kom stuttu síðar því allt í einu horfðum við niður í dal sem var bæði óvinsamlegur og fjandsamlegur. Þetta var leiðin til Kaliforníu í gegnum Death Valley - Dauðadal. “Heitasti staður á jarðríki” stóð í Lonely Planet þó mig gruni að það sé bara túristakjaftæði. Mér fannst allavega Vegas verri. Allavega ekki skárri.
Við sáum enga bíla og þögnin var algjör. Ég leit á hitamælinn á mælaborðinu en það þurfti auðvitað engan hitamæli til að segja mér að það var heitt eins og í helvíti. Mér varð hugsað til kistulagningar ömmu minnar ellefu árum fyrr. Ég mundi að í kapellunni var notalega svalt en auðvitað langaði mig ekki aftur í tímann þó ég hafi hugsað það.
Við ókum inní eyðimörkina aftur og tókum stefnuna lengra norður og komum inní Kaliforníu hjá Yosemite-þjóðgarðinum. Þar var snjór enn í fjöllum. Í millitíðinni var ég böstaður fyrir of hraðan akstur.
...
Eins klisjukennt og það hljómar skilur maður betur raunsæisbókmenntir Steinbecks þegar maður kemur til Kaliforníu. Þetta er eflaust vilji til ákveðinnar minningar en mér fannst eins og allt yrði betra þegar ég kom til “gullna fylkisins”. Allt í einu sá ég alminilega grænan gróður, allt í einu sá ég ávexti hangandi á trjám, allt í einu varð kaffið sterkara, allt í einu var bragð af matnum, allt í einu varð fólkið vinsamlegra og fallegra.
Og allt í einu lifnaði yfir okkur Sas en mórallinn í bílnum fór hratt versnandi eftir böstið. Helvítis svínið sagði mér að “fokkast” út úr bílnum og las yfir mér í korter á meðan hann strauk kylfuna eins og hann væri að íhuga hvort eitt gott högg á nefið myndi kenna mér að virða lög og reglur Bandaríkjanna. Kannski ætlaði að hann gera eitthvað annað með kylfunni. Kannski ekki.
En hvað um það. Þegar hann skilaði mér aftur til kærustunnar var hann allavega búinn að gelda mig og í nokkra klukkutíma gat ég einungis hugsað um grein sem ég las í héraðsfréttablaði á einhverri vegasjoppu í Texas um mann sem var settur í grjótið fyrir kjúklingastuld. Frasinn “Three strikes and you are out” bergmálaði í höfðinu á mér. Skyldi ég vera kominn á einhverja skrá hjá þessum helvítis fasistum?
Ég lét Sas heyra það og sagði henni það margoft að hún væri vonlaus aðstoðarbílstjóri.
...
En Kalifornía kom til bjargar eins og góður Beach Boys standard...
Því miður man ég ekki hvað bærinn hét sem við dvöldum í. En þetta var svona lítill, friðsæll bær þar sem allir eru hraustir, brúnir, stæltir, lífrænir og liberal. Ég ímyndaði mér að í þessum bæ myndu allir prófa alla skapaða hluti að minnsta kosti einu sinni. Hippinn, sem í mér blundar, naut sín vel þarna og ég drakk bjór og las greatest hits með Nabokov megnið af deginum. Seinni partinn dró Sas mig í langa göngutúra og á kvöldin borðuðum við lífræna grænmetisborgara. Hægt og bítandi urðu ferðalangarnir vinir aftur.
Síðasta kvöldið sátum við á bar og drukkum lífrænan bjór með félagslega meðvituðum bandarískum hjónum sem kynntust á tónleikum með Paul Simon í L.A. árið 1986. Einhvern veginn þróuðust samræðurnar þannig að ég fann mig knúinn til að útskýra fyrir þeim hvernig veiðar á hval væru hluti af íslenskum menningararfi. Neo-hippahjónin kinkuðu kolli skilningsrík. Ekki af því að þau voru sammála. Þau voru bara svo múltikúltúral, svo hip, svo víðsýn. Og örugglega svo skökk. Þau voru einhvern veginn þannig fannst mér.
Þegar við gengum heim í stjörnubjörtu myrkrinu sagði ég við Sas: “Hingað komum við aftur. Það er ákveðið.”
Hún sagði ekkert en kór skordýra sá til þess að þögnin yrði ekki vandræðaleg. Mér fannst eins og krybburnar væru inní hausnum á mér.
“Nei,” sagði hún loks. “Lífið er of stutt og heimurinn of stór til að heimsækja sama bæinn tvisvar.”
Ég sagði ekki neitt.
“Finnst þér ég ekki vera skáldleg?” sagði hún eftir nokkur andartök og brosti.
“Úff, ég hélt að þér hefði verið alvara,” sagði ég og meinti það sem ég sagði.
Daginn eftir ókum við vestur í átt að Kyrrahafsströndinni.