Hvar varst þú þegar Tónspil opnaði?Tileinkað Ástu Guðmundsdóttur sem er ekki Norðfirðingur. Hún þarf að vita þetta.Ef þú ert ekki Norðfirðingur þá veistu ekki hvar þú varst þegar Tónspil opnaði. Og ef þú ert Norðfirðingur er mjög líklegt að þú vitir það ekki heldur. Ég vildi óska að ég vissi nákvæmlega hvaða dag það var sem þessi furðulega plötubúð rétt sunnan við heimskautsbauginn opnaði en svo öflugt er minni mitt ekki.
En ég man hins vegar þegar ég og Daddi sáum eigandann, Pjetur Hallgrímsson, í fyrsta sinn: Hann var síðhærður með hökuskegg og Camelsígaretta lafði útum vinstra munnvikið, eins ólíkur pabba mínum og hann gat verið. Ég var tólf ára og gerði mér enga grein fyrir því af hverju Pjetur var merkilegur maður, reyndar alveg einstakur hér um slóðir í þessum bæ manna sem klæðast flíspeysum alla daga ársins. Og síður en svo áttaði ég mig á mikilvægi þessa manns í mínu lífi. Ég vissi ekki fyrr en fyrir nokkrum klukkutímum að dagurinn sem ég gekk fyrst inní Tónspil var dagurinn sem líf mitt breyttist. Horfi ég í lófa minn núna sé ég hvar líflínan tekur nýja stefnu. Hún sveigir til vinstri mjög snemma, augljóslega um tólf ára aldur.
Það var nefnilega þennan dag haustið 1987 sem líf mitt breyttist. Þetta var dagurinn sem ástarsamband mitt við rokktónlist hófst. Saklaust áhugamál varð að ástríðu. Eða neinei, segjum bara sannleikann: Áhugamál varð að fíkn og eins og segir sig sjálft var eigandi búðarinnar dílerinn minn. Kæruleysisleg upprifjun (mig langar ekki til að vita sannleikann frekar en aðrir fíklar) leiðir í ljós að ég og bróðir minn höfum keypt plötur af Pjetri fyrir rúmlega þrjár milljónir.
En þarna sáum við hann semsagt; hann stóð fyrir innan búðargluggann í sínum svarta einkennisbúningi og málaði veggina í búðinni sinni hvíta. Ég ætla ekki að láta eftir mér að spekúlera í litaval búðareigandans en verð þó að segja að hvítur litur er tákn sakleysis og upphafs (er það ekki annars?). Ég þarf vart að benda ykkur á hversu táknrænt þetta er.
Við gengum upp af glugganum um leið og við sáum hann, líkt og við værum í leiðslu...já, best að útskýra af hverju ég nota fyrstu persónu fleirtölu.
Ég var nefnilega ekki einn að þvælast í miðbæ Neskaupstaðar þennan dag. Allir tólf ára strákar þurfa sinn partner in crime og minn partner árið 1987 (árið sem Whitesnake gaf út 1987) var Daddi. Hann var lítill, rauðhærður og ofdekraður af pabba sínum. Hann var besti vinur minn. Og þegar ég segi besti vinur minn þá meina ég sko langbesti vinur minn. Hann var eiginlega besti vinur minn þar til hans helsta markmið í lífinu var að verða heróínfíkill eins og Nikki Sixx, bassaleikari Mötley Crue. Það gerðist nokkrum árum síðar.
Þarna var hann svona kasjúal aðdáandi tónlistar og þá aðallega þeirrar sem við heyrðum í Bárujárni, þungarokksþætti Rásar 2 í umsjón Sigurðar Sverrissonar. Við höfðum þá þegar stofnað hljómsveitina Quarterflash (löngu síðar fann ég plötu með Quarterflash á Amazon. Ég vissi alltaf að þeir hefðu verið þessa heims) sem gaf út nokkrar plötur á viku og fylgdi þeim síðan eftir með lúftgítartónleikum í herberginu hans Dadda. Þennan dag - ímynda ég mér - var hljómsveitin Quarterflash nýbúin að gefa út plötuna Use it or lose it, skírð í höfuðið á uppáhaldslaginu okkar á Theatre of pain, þriðju plötu Mötley Crue, sem bróðir minn átti. Árið 1987 vorum við sem sagt bara venjulegir tólf ára strákar en þó með meiri áhuga á þungarokki en fótbolta.
Ég ímynda mér að skólinn hafi verið búinn. Við skruppum sennilega niðrá bryggju, reyndum að búa til færi en fundum enga beitu. Kannski spiluðum smá fótbolta í garðinum hjá Dadda. Hann ímyndaði sér að hann væri Peter Shilton og ég ímyndaði mér að ég væri Lothar Matthaus. Þegar staðann var orðinn 3-0 fyrir Þjóðverjum tókum við leikhlé og löbbuðum niður í bæ og það var þá sem við sáum þennan skrítna mann fyrir innan búðargluggann. Fyrir ofan dyrnar stóð Tónspil. Þetta gat ekki verið neitt annað en plötubúð. En Daddi spurði samt hvort þetta væri ekki örugglega plötubúð.
“Jújú,” sagði Pjetur, fremur þurr á manninn. Fyrir honum vorum við kannski ekkert nema framtíðar búðarhnuplarar. Hefði hann bara vitað að næstu árin færu allir beitningapeningarnir okkar í vasann á svörtu buxunum hans hefði hann kannski verið örlítið vinsamlegri. Og þó.
“Hvenær opnarðu?” spurði Daddi þá, ýtinn.
“Á morgun,” sagði Pjetur og drap á sígarettunni á gólfinu og gekk í burtu. Hann var búinn að mála gluggakistuna.
Inn um gluggann sáum við plöturekkann og ég fann í fyrsta skipti þennan óróa sem yfir mig kemur þegar ég geng framhjá plötubúð. Ég VERÐ, ég bara VERÐ að sjá hvað er í boði. Við Daddi kvöddum hvorn annan með þeim orðum að við myndum fara í búðina eftir skóla daginn eftir.
Af hverju hafði enginn sagt mér frá þessari búð, hugsaði ég á leiðinni heim til mín. Og af hverju hafði enginn sagt mér frá þessum manni? Bjó hann virkilega í sama bæ og ég og Daddi?
...
Pjetur stóð við búðarborðið þegar við komum, fætur krosslagðar, með vinstri hönd á mitti, þá hægri á búðarborðinu þannig að þrýstingurinn var einungis á þumalputta og vísifingur. Við búðarborðið stóð annar maður með ljóst hár og skegg sem líktist skeggi dverganna í ævintýrinu um Mjallhvíti. Ég man ekki um hvað þeir voru að tala en einhverra hluta vegna man ég núna eftir eftir orðunum “betra en frystihúsið” en það gæti vel verið rétt munað hjá mér því Pjetur hafði verið lyftarakall í frystihúsinu áður en hann fór í búðarrekstur. Upphaflega ætlaði hann að opna billjardbúllu en sem betur fer hætti hann við það. Og þó.
Við Daddi störðum og plöturekkann og byrjum hikandi að fletta í gegnum plöturnar. Umslögin voru tóm og í plastkápu. Megnið af plötunum hafði ég aldrei séð en kannaðist við nokkrar hljómsveitir úr Rokksögu Fjölva sem lá gatslitin á náttborðinu mínu heima. Daddi lyfti upp nýjustu plötu Kiss, Crazy nights, og gekk með hana að afgreiðsluborðinu. Pabbi hans hafði gefið honum pening en ég var blankur.
“Er hún góð?” spurði Daddi og var þarna að koma sér upp þessum ávana plötufíkla að spyrja alltaf hvort einhver plata sé góð, svona eins og þeir séu enn að hugsa sig um. Þetta minnir mig á þegar alkarnir kvarta undan því að bjórinn þeirra sé ekki nógu kaldur þó þeir hafi tuttugu mínútum áður verið að drekka hlandvolgt rauðspritt.
“Tja, hún þykir víst ágæt,” sagði Pjetur. “Ég er nú ekki enn búinn að hlusta á hana.” Hann hélt áfram að tala við manninn og Daddi velti kóverinu fyrir sér. Á bakhliðinni var Paul Stanley með sítt, krullað og kolsvart hár, með loðna bringu og í rifnum gallabuxum. Í stað renniláss á buxunum hafði hann stærðarinnar nælu. Við Daddi höfðum aldrei séð jafn loðinn karlmann og Paul. “Vá, hann er eins og villimaður,” sagði Daddi og horfði á mig líkt og þetta væri það skrýtnasta sem okkar tólf ára augu hefðu nokkurn tímann séð. Og það var líklega rétt hjá honum. Svona hafði ég aldrei séð áður, hann var miklu loðnari en meðlimir Dubliners á tvöfalda læfalbúminu hans pabba. Paul var skegglaus. Hann var metró löngu áður en það komst í tísku. Gene Simmons rak tunguna framan í okkur, klæddur leðurbuxum og leðurjakka. Það var eins og hann væri að segja: “Þorir þú að kaupa mig?”
(Þarna voru strákarnir í Kiss að reyna hressa upp á vinsældir sínar en platan Azylum sem kom út tveimur árum fyrr hafði ekki gengið sem skildi. Crazy nights átti að höfða til kvenkynsaðdáenda hljómsveitarinnar. Við Daddi höfðum vitaskuld ekki hugmynd um þetta þá.)
Daddi gekk að búðarborðinu og lagði plötuna á það. “Ég ætla að fá þessa,” sagði hann en um leið og sleppti orðinu rak hann í augun í svolítið undarlegt. Á borðinu var rekki með litlum plasthylkjum og eitt plasthylkið var með nákvæmlega eins mynd og var á Crazy nights plötunni, bara minni, miklu minni.
“Hvað er þetta?” sagði Daddi, áhugasamur og truflaði samtal Pjeturs við manninn með dvergaskeggið í annað sinn.
“Þetta kallast geisladiskur,” svaraði Pjetur. Við höfðum aldrei séð annað eins.
“Og hvað er það?”
“Tja, þetta er bara svipað og plata nema að þú setur hann ekki á plötuspilara heldur í svokallaðan geislaspilara. Þetta er það nýjasta.”
“Er þetta að koma í staðinn fyrir plötur?” spurði ég.
“Það segja sumir en ég er nú ekki viss um að platan hverfi svo auðveldlega. Hún er búin að festa sig í sessi,” svaraði Pjetur.
“En hvernig virkar þetta,” spurði Daddi, mun áhugasamari nú en hann var í skólanum fyrr um daginn.
“Tja, þú setur diskinn bara í geislaspilarann og ýtir á play. Eini munurinn er sá að það koma engar rispur á geisladiska,” sagði Pjetur og tók diskinn úr hulstrinu og rétti Dadda. Diskurinn var áletraður Kiss öðrum megin en hinum megin var ekkert, bara glitrandi flötur. Eins og geimsteinn.
“Og hvað. Þarf maður ekkert að snúa honum við?”
“Uuuu, nei, hann rennur bara allur í gegn.”
“Er semsagt tónlistin öll bara á annarri hliðinni?”
“Já, það má eiginlega segja það.” Þegar þarna var komið var Pjetur eilítið hissa á þessum áhuga hjá strákunum og upplifði sig sem einskonar kennara með doktorspróf í rokki. En samt gat hann ekki svarað næstu spurningu Dadda:
“Af hverju eru þá tvær hliðar á honum?”